Prostaatkanker

In een vroeg stadium veroorzaakt een prostaattumor zelden klachten, prostaatkankercellen kunnen zich in een later stadium verspreiden en uitzaaiingen veroorzaken in lymfeklieren en in bot, dit kan wel klachten veroorzaken, zoals botpijn.

Plasklachten zoals opstaan om te plassen ’s nachts, een zwakke straal of nadruppelen zijn geen typische tekenen van prostaatkanker, maar eerder van een prostaatvergroting.

‍

‍

De oorzaak van prostaatkanker is nog steeds ongekend. 

‍

De belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van prostaatkanker is leeftijd. Drie op vier mannen met prostaatkanker zijn ouder dan 65 jaar.

Tot 10% van de mannen met prostaatkanker heeft een erfelijke aanleg voor het ontwikkelen van de ziekte. 

‍

De onderzoeken om een prostaattumor vast te stellen zijn:

‍

- een prostaatonderzoek: ‍

hierbij voelt de arts met zijn vinger via de aars aan de prostaat om zo afwijkingen vast te stellen

een prostaattumor voelt als een hardere zone of een knobbeltje in de prostaat

‍

- een verhoogde PSA-waarde in bloed:

hoe groter de prostaat, hoe hoger de PSA-waarde mag zijn

bij een prostaattumor is deze waarde echter te hoog voor de prostaatgrootte

‍

-een echografie of MRI scan van de prostaat:

echografie van de prostaat laat vooral toe de grootte van de prostaat te bepalen en grote afwijkingen, kleine afwijkingen zullen niet altijd duidelijk zijn

bij vermoeden van een prostaattumor wordt dan ook best aanvullend een MRI scan van de prostaat gemaakt, hiermee kunnen zelfs kleine tumoren worden opgespoord

‍

- prostaatbiopsies‍

Via de aars of via de huid tussen balzak en aars wordt onder plaatselijke of algemene verdoving de prostaat aangeprikt en worden verschillende stukjes weefsel weggenomen

De cellen in dit weefsel worden onderzocht om vast te stellen of het om een kwaadaardige tumor gaat

Er wordt een score toegekend aan de ernst van kwaadaardigheid van de tumor, de Gleasonscore, gaande van 3+3 (weinig agressief) tot 5+5 (zeer agressief)
‍

‍

Bij agressieve tumoren en/of hoge PSA-waarde, zal een CT scan van de buik en longen en een botscan worden uitgevoerd om uitzaaiingen naar lymfeklieren, andere organen en bot uit te sluiten. 

‍

‍

‍

Aan de hand van bovenvermelde onderzoeken kan het stadium van de ziekte worden bepaald, wat - samen met de leeftijd en algemene toestand van de patiënt - van belang is om de beste behandeling te bepalen. 
‍

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk bij prostaatkanker.

Bij een laaggradige prostaattumor (Gleasonscore 6) kan worden besloten geen behandeling in te stellen, maar actieve opvolging te voorzien, waarbij om de 3 maanden een prostaatonderzoek wordt uitgevoerd en de PSA-waarde wordt bepaald, en jaarlijks prostaatbiopsies worden herhaald.

‍
Bij hogere Gleasonscores is actieve opvolging geen optie, en zal een keuze moeten worden gemaakt tussen het wegnemen van de prostaat of het bestralen van de prostaat.

‍
Bij een prostaattumor met uitzaaiingen wordt meestal gestart met hormoontherapie en/of chemotherapie.

‍

1. Rawla, P. (2019). Epidemiology of Prostate Cancer. World Journal of Oncology, 10(2), 63-89.
   • Dit artikel biedt een uitgebreid overzicht van de epidemiologie van prostaatkanker, inclusief risicofactoren zoals leeftijd en genetische aanleg.
2. Sanda, M. G., Chen, R. C., Crispino, T., Freedland, S. J., et al. (2018). Clinically Localized Prostate Cancer: AUA/ASTRO/SUO Guideline. The Journal of Urology, 199(3), 683-690.
   • Richtlijnen van de American Urological Association (AUA) voor de diagnose en behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker, met een focus op PSA-tests, biopsieën, en beeldvorming.
3. Loeb, S., Bjurlin, M. A., Nicholson, J., Tammela, T. L., et al. (2017). Overdiagnosis and Overtreatment of Prostate Cancer. European Urology, 72(6), 924-935.
   • Dit artikel bespreekt het probleem van overdiagnose en overbehandeling bij prostaatkanker en de impact van PSA-screening.
4. Mottet, N., Cornford, P., van den Bergh, R. C. N., et al. (2020). EAU - ESTRO - ESUR - SIOG Guidelines on Prostate Cancer 2020. European Urology, 79(2), 243-262.
   • Richtlijnen van de European Association of Urology voor de diagnose, behandeling en opvolging van prostaatkanker.
5. Prosch, H., Baltzer, P., Schuetz, G., et al. (2019). Multiparametric MRI of the Prostate: Standardization of Terminology and Reporting Using PI-RADS Version 2.1. Fortschritte auf dem Gebiet der Röntgenstrahlen, 191(10), 859-865.
   • Dit artikel bespreekt de standaardisatie van de MRI-diagnose van prostaatkanker volgens het PI-RADS v2.1-systeem.
6. Litwin, M. S., & Tan, H.-J. (2017). The Diagnosis and Treatment of Prostate Cancer: A Review. JAMA, 317(24), 2532-2542.
   • Een uitgebreide review van de diagnose en behandelingsopties van prostaatkanker, inclusief de rol van PSA-testen, biopsieën, chirurgie en bestraling.
7. Hamdy, F. C., Donovan, J. L., Lane, J. A., Mason, M., et al. (2016). 10-Year Outcomes after Monitoring, Surgery, or Radiotherapy for Localized Prostate Cancer. The New England Journal of Medicine, 375(15), 1415-1424.
   • De lange termijnresultaten van actieve monitoring versus chirurgie of bestraling bij gelokaliseerde prostaatkanker.
8. Parker, C., Castro, E., Fizazi, K., Heidenreich, A., et al. (2018). Prostate Cancer: ESMO Clinical Practice Guidelines for Diagnosis, Treatment and Follow-up. Annals of Oncology, 29(Suppl 4), iv263-iv287.
   • Richtlijnen van de European Society for Medical Oncology (ESMO) voor de klinische behandeling van prostaatkanker.
9. Hussain, M., Fizazi, K., Saad, F., Rathenborg, P., et al. (2018). Enzalutamide in Men with Nonmetastatic, Castration-Resistant Prostate Cancer. The New England Journal of Medicine, 378(26), 2465-2474.
   • Onderzoek naar de effectiviteit van enzalutamide bij mannen met niet-gemetastaseerde, castratieresistente prostaatkanker.
10. Punnen, S., & Cooperberg, M. R. (2013). The Epidemiology of High-Risk Prostate Cancer. Current Opinion in Urology, 23(4), 331-336.
    • Dit artikel biedt een overzicht van de epidemiologie en risicofactoren van hoog-risico prostaatkanker.

‍