De urine bevat afvalstoffen die uit het lichaam moeten worden verwijderd.
Als deze afvalstoffen niet goed oplossen in de urine, kunnen kristallen ontstaan in de nier, dit zijn nierstenen.
Deze kristallen zijn aanvankelijk heel klein, maar kunnen in de loop van de tijd groeien van enkele millimeters tot zelfs enkele centimeters.
Blaasstenen zijn ofwel steentjes die vanuit de nier tot in de blaas zijn afgevoerd, of ontstaan in de blaas zelf, meestal door aanwezigheid van een blaassonde.
Mannen hebben twee keer zoveel nierstenen als vrouwen.
Welke klachten kan je ervaren?
Nierstenen kunnen met een grote variatie aan klachten gepaard gaan:
- geen pijn- of plasklachten bij hele kleine steentjes
- nierkoliek als het steentje de afvoer van urine belemmert tussen nier en blaas
deze pijn komt in golven, je hebt drang om te bewegen, je bent misselijk of moet braken, je kan zelfs koorts krijgen
het kan pijn geven bij plassen, er kan bloed in de urine zijn
- pijn in de onderbuik, lies, teelbal als het steentje zich in de urineleider net voor de blaas bevindt
Hoe ontstaat het?
De kans op nierstenen is verhoogd bij:
- familiaal voorkomen van nierstenen
- het gebruik van bepaalde medicatie
- te weinig drinken
- te veel voeding die veel eiwitten, natrium of oxalaat bevat
Heb je eenmaal een niersteen gehad, wordt de kans op een tweede niersteen aanzienlijk groter (50% binnen de 10 jaar).
Hoe wordt het vastgesteld?
Een urineonderzoek kan een verhoogde aanwezigheid van rode en witte bloedcellen aan het licht brengen door beschadiging van de urinewegen bij passage van de steen, een steen kan een bron zijn van herhaaldelijke blaasontstekingen.
Echografie van de nieren kan steentjes in de nier aantonen, of stuwing van de nier, wat kan wijzen op een steen in de urineleider die de afvoer van de urine uit de nier naar de blaas belemmert. Soms bevindt het steentje zich al in de blaas en is dit te zien op echografie van de blaas.
Als echografie geen uitsluitsel brengt is radiografie van de buik of een CT scan van de urinewegen noodzakelijk. Dit kan bijvoorbeeld aantonen dat een steentje vastzit in de urineleider vlak voor de blaas of dat er zich nog verschillende kleine fragmenten in de nier bevinden.
Een bloedafname kan aantonen of er nierbeschadiging is door de druk op de nier of zelfs een nierontsteking, dit zal bepalend zijn voor de snelheid en manier van behandelen.
Hoe wordt het behandeld?
Kleine steentjes die toevallig worden vastgesteld en geen klachten veroorzaken, vereisen geen behandeling.
Nierstenen kunnen de afvoer van urine vanuit de nieren belemmeren, dit veroorzaakt de pijnklachten, dus daarbij is het belangrijk goede pijnstilling te voorzien en eventueel medicatie die de urineleider helpt ontspannen.
In vele gevallen kan dan ook worden afgewacht om te zien of je het steentje kan uitplassen.
Als de pijn niet onder controle is met medicatie, de nierfunctie achteruitgaat of als het steentje zich bij een controle enkele weken later nog steeds in de urineleider bevindt, dan zal deze met een kijkoperatie moeten worden verwijderd.
Hierbij wordt een camera via de plasbuis tot in de urineleider gebracht en wordt de steen verbrijzeld en weggenomen.
Soms wordt nadien een ureterstent (buisje van de nier tot in de blaas) achtergelaten om de urineleider te laten herstellen. De stent wordt na enkele weken verwijderd tijdens een cystoscopie, dit gebeurt op de raadpleging en duurt slechts enkele minuten.
Is er een relatief grote steen in de nier die pijnklachten veroorzaakt of een vermoedelijke bron is van infecties, kan deze uitwendig worden verbrijzeld met elektrische schokgolven (ESWL). Bij deze behandeling moet je geen algemene verdoving ondergaan, maar krijg je welpijnstilling toegediend. De schokjes kunnen namelijk wel pijn veroorzaken. Door het verbrijzelen van de steen in de nier zullen de kleinere fragmenten makkelijker spontaan kunnen worden uitgeplast.
Bij zeer grote stenen in de nierkelken (koraalsteen) die de nier beschadigen kan een nieroperatie via de flank noodzakelijk zijn.
Als een steentje wordt opgevangen door te plassen in een zeef of wordt verwijderd bij een ingreep zal dit verder worden onderzocht om de samenstelling te kennen. Hierdoor kan gericht advies gegeven worden over welke voedingsmiddelen moeten vermeden worden of net aan het dieet moeten worden toegevoegd.
Referenties
- Kaufman, A. S., & Lingeman, J. E. (2019). Surgical Management of Upper Urinary Tract Calculi: Percutaneous Nephrolithotomy, Ureteroscopy, and Shock Wave Lithotripsy. Campbell-Walsh-Wein Urology, 12th edition, 1278-1292.
- Dit hoofdstuk uit een toonaangevend urologisch handboek bespreekt de belangrijkste chirurgische behandelingen voor nierstenen, zoals percutane nefrolithotomie, ureteroscopie, en ESWL (schokgolflithotripsie).
- Scales, C. D., Smith, A. C., Hanley, J. M., & Saigal, C. S. (2012). Prevalence of Kidney Stones in the United States. European Urology, 62(1), 160-165.
- Dit artikel geeft een overzicht van de prevalentie van nierstenen in de VS en bespreekt de toename van het aantal gevallen in de afgelopen jaren.
- Sorokin, I., Mamoulakis, C., Miyazawa, K., Rodgers, A., et al. (2017). Epidemiology of Stone Disease Across the World. World Journal of Urology, 35(9), 1301-1320.
- Dit artikel bespreekt de wereldwijde epidemiologie van nierstenen en de belangrijkste risicofactoren voor de ontwikkeling van stenen, inclusief dieet en genetische factoren.
- Srisubat, A., Potisat, S., Lojanapiwat, B., Setthawong, V., & Laopaiboon, M. (2014). Shock Wave Lithotripsy (SWL) versus Ureteroscopic Removal for Management of Urinary Stones. Cochrane Database of Systematic Reviews, 11.
- Een systematische review die de effectiviteit van schokgolflithotripsie vergelijkt met ureteroscopische steenverwijdering voor de behandeling van urinewegstenen.
- Rule, A. D., & Krambeck, A. E. (2020). Kidney Stones: Diagnosing and Treating Small Calculi to Complex Stones. Cleveland Clinic Journal of Medicine, 87(4), 216-225.
- Dit artikel bespreekt de diagnostiek en behandeling van nierstenen, inclusief het beheer van kleine stenen en complexe situaties zoals koraalstenen.
- Li, S., Zeng, Q., Wang, L., Liu, Z., & Zeng, G. (2020). The Effect of Lifestyle and Dietary Modification on the Prevention of Kidney Stones in Adults: A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials. Urolithiasis, 48(2), 107-121.
- Deze systematische review onderzoekt de impact van leefstijl- en dieetveranderingen op de preventie van nierstenen, met aanbevelingen voor de preventie van herhaling.
- Pearle, M. S., Goldfarb, D. S., Assimos, D. G., Curhan, G., et al. (2014). Medical Management of Kidney Stones: AUA Guideline. The Journal of Urology, 192(2), 316-324.
- De richtlijnen van de American Urological Association (AUA) voor het medische beheer van nierstenen, inclusief medicatie en dieetadvies voor patiënten.
- Skolarikos, A., Straub, M., Knoll, T., Sarica, K., et al. (2015). Metabolic Evaluation and Recurrence Prevention for Urinary Stone Patients: EAU Guidelines. European Urology, 67(4), 750-763.
- Dit artikel biedt richtlijnen van de European Association of Urology (EAU) voor de metabole evaluatie en preventie van terugkerende nierstenen.
- Kaufmann, A., & Simon, J. (2018). Pathophysiology and Management of Recurrent Urolithiasis. Urologic Clinics of North America, 45(1), 107-120.
- Dit artikel bespreekt de onderliggende pathofysiologie van terugkerende nier- en blaasstenen en geeft aanbevelingen voor behandeling en preventie.
- Moe, O. W. (2006). Kidney Stones: Pathophysiology and Medical Management. The Lancet, 367(9507), 333-344.
- Een uitgebreide bespreking van de pathofysiologie van nierstenen en de beschikbare medische managementopties voor de preventie en behandeling van stenen.
Gerelateerde artikels
Volg @plaspraat
