De bekkenbodem is een groep spieren die de organen onder in de buik ondersteunen en een rol spelen bij het ledigen van de blaas en de darm.
De bekkenbodem speelt dus een belangrijke rol bij het ontstaan van plasklachten.
De blaas ligt namelijk net boven de bekkenbodem en de plasbuis loopt er dwars doorheen.
Bekkenbodemtherapie wordt uitgevoerd door kinesitherapeuten of fysiotherapeuten en omvat het volgende:
- urotherapie
- bekkenbodemkinesitherapie door middel van bekkenbodemoefeningen, biofeedback en/of elektrostimulatie
- zenuwstimulatie
Niet elke kinesist legt zich toe op deze behandeling, raadpleeg hiervoor dus zeker een kinesist met "bijzondere bekwaamheid in de pelvische reëducatie" ofwel een specialisatie in bekkenbodemtherapie.
Bekkenbodemkinesitherapie
Al naargelang het plasprobleem zal een andere aanpak nodig zijn.
Het is belangrijk inzicht te krijgen in hoe je de bekkenbodemspieren moet gebruiken, zowel om op te spannen als om te ontspannen.
Hiertoe zal de bekkenbodemtherapeut tijdens verschillende sessies oefeningen aanleren die je ook thuis verder moet uitvoeren, dit is de bekkenbodemkinesitherapie.
Eerste sessie
Een eerste consult bij de bekkenbodemkinesist start met een intakegesprek waarbij de klachten uitvoerig worden bevraagd.
Daarnaast zal uitleg worden gegeven over de oorzaak van je klachten en hoe deze kunnen worden aangepakt door middel van oefeningen en zelfevaluatie zoals herhaaldelijk bijhouden van een plaskalender.
Ook het bespreken van je toilethouding en technieken om te plassen en stoelgang te maken zullen aan bod komen.
Volgende sessies
In een tweede consult wordt vaak, maar niet altijd, en enkel met goedkeuring van de patiënt overgegaan tot een inwendig onderzoek.
Zo kan de werking van de bekkenbodemspieren objectief worden beoordeeld, kunnen de oefeningen beter begeleid worden en gecorrigeerd worden indien nodig.
Als blijkt dat de oefeningen niet goed worden uitgevoerd, kan biofeedback worden toegepast.
Dit wil zeggen dat de spanning in de bekkenbodemspieren gemeten wordt terwijl je oefeningen uitvoert.
Dit gebeurt door middel van een buisje dat bij mannen anaal wordt ingebracht.
De metingen worden op een scherm weergegeven en zo kan je zelf zien of je de oefeningen goed uitvoert en hoe de evolutie doorheen de behandelingen verloopt.
Zo nodig zullen via het buisje elektrische impulsen aan de bekkenbodemspieren worden gegeven bij elektrostimulatie.
Hierdoor ervaar je hoe het voelt als de bekkenbodemspieren zich opspannen.
Frequentie en aantal sessies
In het begin worden de sessies best wekelijks ingepland (3 tot 5 keer), om nadien de sessies meer te spreiden.
Pas na 4 tot 6 sessies zal je een effect op de klachten merken, geef de behandeling dus voldoende tijd.
In sommige gevallen kan de behandeling worden afgerond na een 6-tal sessies, bij anderen zijn 9, 12 of zelfs 18 sessies nodig om voldoende effect te bereiken.
Doel van de behandeling
Het trainen van je bekkenbodemspieren kan helpen om:
- urineverlies te behandelen
- hevige plasdrang onder controle te houden
- valse plasdrang te vermijden
- pijnklachten te verminderen
- vlottere stoelgang te maken
Zenuwstimulatie
Ook zenuwstimulatie kan door bekkenbodemtherapeuten worden toegepast.
Dit houdt in dat de zenuwen naar de blaas en bekkenbodem worden gestimuleerd met kleine elektrische prikkelingen.
Hierdoor zullen de blaas en/of bekkenbodem niet meer willekeurig samentrekken, rustiger worden en kan de normale functie zich herstellen.
Er zijn verschillende vormen van zenuwstimulatie:
- TENS of “transcutane elektrische neurostimulatie“
er worden plakelektroden aangebracht:
- ofwel ter hoogte van de stuit om de zenuwen te stimuleren die vanuit het ruggenmerg naar de blaas en bekkenbodem lopen (sacrale zenuwen)
- ofwel ter hoogte van de enkel voor het stimuleren van de onderbeenszenuw die in verbinding staat met de zenuwen naar blaas en bekkenbodem (en darmen)
Deze elektroden worden verbonden met een toestel waarmee stroom kan worden opgewekt om de zenuwen te stimuleren.
TENS is een behandeling die dagelijks kan worden toegepast thuis ofwel op wekelijkse basis bij de bekkenbodemtherapeut als aanvulling bij bekkenbodemoefeningen.
- PTNS of “percutane tibiale neurostimulatie”
Met een naaldje wordt de onderbeenszenuw aangeprikt die in verbinding staat met de zenuwen die vanuit het ruggenmerg de blaas en bekkenbodem aansturen/
Het naaldje wordt verbonden met een toestel waarmee stroom kan worden opgewekt om de zenuwen te stimuleren.
Deze behandeling wordt uitgevoerd door een bekkenbodemkinesist(e).
Frequentie en aantal sessies
In het begin worden de sessies best wekelijks ingepland (6 keer), om nadien de sessies meer te spreiden.
Pas na 4 tot 6 sessies zal je een effect op de klachten merken, geef de behandeling dus voldoende tijd.
In sommige gevallen kan de behandeling worden afgerond na een 6-tal sessies, bij anderen zijn 9, 12 of zelfs 18 sessies nodig om voldoende effect te bereiken.
Doel van de behandeling
Zenuwstimulatie kan worden toegepast bij:
- overactieve blaas
- onderactieve blaas
- pijnklachten in het kleine bekken
- darmproblemen (aandrang voor stoelgang, stoelgangsverlies)
Hoe span ik mijn bekkenbodemspieren aan?
Je spant vanzelf je bekkenbodemspieren aan wanneer je plas- of stoelgangsdrang ervaart en dit ophoudt/uitstelt.
De bekkenbodemspieren maken hierbij steeds 2 bewegingen: een sluitbeweging en een liftbeweging.
Denk aan de deuren van een lift die sluiten, waarna de lift naar boven gaat.
Bij ontspanning gebeurt het omgekeerde: de lift zakt naar beneden en de deuren openen.
Dit kan je ook zelf oefenen.
Enkele tips van de kinesitherapeut:
Doe dit NIET
Oefen je bekkenbodemspieren niet op het toilet
Gebruik geen buikspieren, dijspieren of billen bij het aanspannen van je bekkenbodemspier
Stop niet met ademen tijdens het opspannen van je bekkenbodem. Adem rustig door of probeer luidop te tellen of zingen.
Doe dit WEL
Oefen je bekkenbodemspieren regelmatig, vooral op momenten waarbij de klachten optreden.
Span de bekkenbodemspieren op (de sluit- en liftbeweging). Oefen zowel op kort opspannen, als lang opspannen (tot 10 tellen aanhouden).
De bekkenbodemspieren oefenen bestaat niet alleen uit opspannen, maar ook uit ontspannen.
Ontspan de bekkenbodemspieren volledig na opspannen (omgekeerde van sluit- en liftbeweging).
Volledig ontspannen is belangrijk voor de verschillende functies van de bekkenbodemspieren (plassen, stoelgang maken, seksuele betrekkingen).
Referenties
- Kirby, M. G., Wagg, A., Cardozo, L., Chapple, C., Castro-Diaz, D., de Ridder, D., & Haab, F. (2021). Overactive Bladder: The Importance of New Guidance on a Common, Underreported Condition. International Journal of Clinical Practice, 75(7), e13913.
- Dit artikel behandelt de rol van niet-medicamenteuze behandelingen zoals bekkenbodemtherapie en biofeedback in de aanpak van een overactieve blaas, waarbij de focus ligt op de onderrapportage en het belang van multidisciplinaire zorg.
- Dorey, G., Speakman, M. J., Feneley, R. C. L., Swinkels, A., & Dunn, C. D. (2020). Pelvic Floor Exercises for Treating Post-micturition Dribble in Men with Erectile Dysfunction: A Randomized Controlled Trial. BJU International, 125(4), 540-548.
- Dit onderzoek analyseert het effect van bekkenbodemoefeningen op post-micturitie druppel en erectiestoornissen bij mannen, waarbij het belang van de correct uitgevoerde therapie wordt benadrukt.
- Pannek, J., Göcking, K., & Pannek-Rademacher, S. (2022). The Role of Pelvic Floor Rehabilitation in Men with Neurogenic Lower Urinary Tract Dysfunction. Journal of Rehabilitation Research & Development, 59(4), 451-458.
- Dit artikel bespreekt de toepassing van bekkenbodemtherapie, inclusief biofeedback en elektrostimulatie, bij mannen met neurogene plasproblemen, zoals urine-incontinentie en blaasdisfunctie.
- Moore, K. N., Valiquette, L., & Cummings, A. (2021). Physiotherapy for the Treatment of Urinary Incontinence in Men after Prostate Surgery: A Systematic Review. Neurourology and Urodynamics, 40(6), 1384-1392.
- Dit systematisch overzicht behandelt de effectiviteit van bekkenbodemtherapie bij mannen die urine-incontinentie ervaren na prostaatoperaties, met nadruk op het belang van een multidisciplinaire benadering.
- Herdegen, M., & Drucker, S. (2021). Biofeedback and Electrical Stimulation for the Treatment of Urinary Incontinence in Men: A Comprehensive Review. Urology Journal, 17(5), 419-428.
- Dit artikel bespreekt de rol van biofeedback en elektrostimulatie bij bekkenbodemtherapie voor mannen, met een focus op de verbetering van de controle over de blaas en bekkenbodemspieren.
- Bo, K., Frawley, H. C., Haylen, B. T., Abramov, Y., Almeida, F. G., Berghmans, B., & Dumoulin, C. (2022). An International Urogynecological Association (IUGA) Consensus Statement on the Role of Physical Therapies in the Management of Pelvic Floor Dysfunction in Women and Men. Neurourology and Urodynamics, 41(1), 1-14.
- Dit consensusstatement van de International Urogynecological Association bespreekt het gebruik van fysiotherapie en bekkenbodemoefeningen bij zowel mannen als vrouwen met bekkenbodemdysfunctie.
- Schneider, M. P., Gross, T., Bachmann, L. M., Pühse, U., Steurer, J., & Lauber, B. (2020). Pelvic Floor Muscle Training for Urinary Incontinence in Men after Radical Prostatectomy: A Systematic Review and Meta-analysis. European Urology, 78(4), 559-572.
- Deze systematische review en meta-analyse onderzoekt de effectiviteit van bekkenbodemoefeningen voor het behandelen van urine-incontinentie bij mannen na een radicale prostatectomie.
- Cox, L., & Cameron, A. P. (2021). Electrostimulation for the Treatment of Overactive Bladder in Men: A Review of Current Evidence. BJU International, 128(3), 303-311.
- Dit artikel bespreekt de effectiviteit van elektrostimulatie en zenuwstimulatie als behandelingsopties voor mannen met een overactieve blaas en bekkenbodemdisfunctie.
Gerelateerde artikels
Volg @plaspraat
