Ik moet 's nachts plassen

Opstaan om te plassen 's nachts - of nycturie - houdt in dat je wakker wordt tijdens het slapen omdat je moet gaan plassen.

Het plassen wordt dus voorafgegaan én gevolgd door slaap.

‍

Bedplassen - of enuresis nocturna - houdt in dat je niet wakker wordt tijdens het slapen van een plasdrang en in je bed plast. 

‍

Opstaan om te plassen 's nachts komt heel vaak voor en dat op alle leeftijden.

Zowel de kans op nycturie als het aantal keer dat je er uit moet per nacht, nemen toe met ouder worden.

Rond de leeftijd van 50 jaar staan 1 op de 2 vrouwen minstens 1 keer per nacht op. 

‍

Bedplassen komt veel minder frequent voor bij volwassen. 

Eén op 20 volwassen heeft hier nog last van. 

‍

‍

Opstaan om te plassen ’s nachts ontstaat meestal door een combinatie van foutief plas- en drinkgedrag en medische oorzaken, waarvan er twee belangrijke oorzaken zijn ter hoogte van de urinewegen:

• je maakt teveel urine aan 's nachts

Dit te maken met een gestoorde werking van hormonen die betrokken zijn bij het regelen van de vochthuishouding van je lichaam. 

Er zijn talloze zaken die deze hormonen beïnvloeden, zoals drinken ’s avonds laat, medicatie, slaapstoornissen zoals het slaapapneu syndroom, gezwollen benen ’s avonds,… Ook het metabool syndroom, wat zich uit door overgewicht, verhoogde cholesterol, bloeddruk en suikerwaarden in het bloed, geeft vaak aanleiding tot opstaan om te plassen 's nachts. 

‍

• je hebt een te kleine blaas

Belangrijkste boosdoener hierbij is een overactieve blaas. Onderliggende aandoeningen zoals blaasverzakking, ziekte van Parkinson, blaassteentjes of blaaspoliepen, kunnen ervoor zorgen dat de blaas overmatig geprikkeld wordt en dus geen grote volumes kan ophouden.

‍

Heel vaak gaat het om een combinatie van teveel urineproductie 's nachts en een te kleine blaas.

‍

‍

Dit zijn dezelfde oorzaken als bij bedplassen.

Het grote verschil is dat bij opstaan om te plassen ’s nachts er een correct signaal is van een volle blaas, waardoor je wakker wordt en gaat plassen.

Als dit signaal niet correct verloopt tussen de hersenen en de blaas, plas je in je bed en wordt je pas wakker als het al te laat is.

‍

Wordt je slaap regelmatig onderbroken door een plasdrang of heb je last van bedplassen, dan ga je best eens na wat de oorzaak kan zijn. 
‍
Mogelijks ligt het aan je drink- of plasgedrag en kan je het zelf bijsturen, is er iets meer aan de hand, kan je arts je helpen het probleem aan te pakken. 
‍

‍

Heel vaak kan je zelf al het een en ander doen om minder te moeten plassen ’s nachts:

‍‍

- pas de tips van urotherapie toe:

onderhoud een gezond drink-, plas- en stoelgangspatroon

‍

- doe aan blaastraining:

ga niet plassen zonder plasdrang bij een kleine blaas

vermijd van te lang te wachten om te gaan plassen bij een grote blaas, doe eventueel aan klokplassen

‍

- leg je benen 's middags even omhoog (boven harthoogte) als je last hebt van gezwollen voeten en onderbenen in de loop van de dag

Hierdoor zullen de benen ’s avonds minder gezwollen zijn en zullen de nieren minder moeten werken om het overtollige vocht ’s nachts terug uit te scheiden.

Je kan ook steunkousen dragen overdag om zwelling van de benen tegen te gaan.

Je overlegt dit wel best met je arts, want soms is zwelling van de onderbenen een teken van hartproblemen en dit moet uiteraard worden aangepakt.

‍Als geen van bovenstaande zaken verbetering brengt in de klachten, ga je best langs bij je huisarts, gynaecoloog of uroloog. 

‍

Onderzoeken

‍

‍‍Je arts zal je vragen stellen over het nachtelijk plassen, maar ook over andere plasklachten, stoelgangsproblemen, pijnklachten,...

Op basis hiervan zal de arts beslissen welke onderzoeken noodzakelijk zijn om de oorzaak van je plasprobleem te achterhalen.

‍

Het kan gaan om een of meerdere van deze:

• lichamelijk onderzoek
      onderzoek van de buik, vagina, bekkenbodem om afwijkingen vast te stellen        
      zoals verandering van de slijmvliezen door de menopauze, zwakke bekkenbodemkracht

• urineonderzoek
      voor het uitsluiten van infectie of bloed in de urine

• beeldvorming van nieren en  blaas
      meestal een echografie, zo nodig een scan

‍

Om de plasproblemen beter in kaart te brengen zijn volgende onderzoeken noodzakelijk:

• plaskalender
      om het plas-en drinkpatroon te beoordelen
          ‍
              ‍
• uroflowmetrie met echo residu
      om de plasstraal te beoordelen en te kijken of de blaas volledig leeg is na plassen

‍

Afhankelijk van de resultaten van bovenstaande onderzoeken kan het nodig zijn het plasprobleem verder uit te werken met:

• cystoscopie:
      om de binnenkant van de plasbuis en blaas te beoordelen
              ‍
• blaasfunctieonderzoek:
      om de werking van de blaas- en sluitspier tijdens het vullen van de blaas en tijdens plassen te beoordelen

‍

Behandelingen

‍

Als een te hoge urineproductie ’s nachts de oorzaak is van het nachtelijk plassen, en het aanpassen van plas- en drinkgedrag heeft hierop geen effect, is het belangrijk rekening te houden met oorzaken buiten de urinewegen.
‍
Zo kunnen verschillende aandoeningen van hart, lever, nieren, maar ook slaapstoornissen, depressie of medicatie de oorzaak zijn. Dit wordt best met de huisarts bekeken om te zien of verdere uitwerking voor een van deze aandoeningen nodig is.

Als er geen onderliggende oorzaak wordt vermoed of gevonden, dan is er medicatie voorhanden die de urineproductie ’s nachts kan verminderen. Deze medicatie zorgt ervoor dat je gedurende 6 tot 8 uur alle vocht in je lichaam houdt en de blaas minder snel gevuld wordt.  

‍

Heb je een te kleine blaasinhoud en helpt de blaastraining niet om deze te vergroten, dan kan medicatie of bekkenbodemtherapie helpen om de blaas te kalmeren en zo te ondersteunen bij de blaastraining. Bij een hardnekkige overactieve blaas, kan een operatie zoals botulinetoxine in de blaas of sacrale neuromodulatie aangewezen zijn.

Speelt een blaasverzakking, blaassteen of blaaspoliep een rol, kan een ingreep nodig zijn.

‍

1. Weiss, J. P. (2021). Nocturia: Etiology, Pathophysiology, and Treatment Considerations. Nature Reviews Urology, 18(8), 495-508.
   • Deze review bespreekt de oorzaken en mechanismen van nycturie (nachtelijk plassen) en geeft een overzicht van de huidige behandelingsopties.
2. Tikkinen, K. A. O., Auvinen, A., Johnson, T. M., Weiss, J. P., & Cartwright, R. (2020). Nocturia: A New Paradigm for Understanding and Managing the Condition. Urology, 142, 6-15.
   • Dit artikel biedt een nieuw kader voor het begrijpen van nycturie en presenteert strategieën voor de klinische behandeling van vaak plassen 's nachts.
3. Van Kerrebroeck, P., & Andersson, K. E. (2020). Pathophysiology of Nocturnal Polyuria and Its Implications for Treatment. International Urogynecology Journal, 31(12), 2461-2472.
   • Dit artikel bespreekt de pathofysiologie van nachtelijke polyurie (overmatige urineproductie 's nachts) en de verschillende behandelingsopties voor patiënten met nycturie.
4. Staskin, D. R., & Kelleher, C. J. (2020). Nocturia: Impact on Quality of Life and Psychosocial Health. BJU International, 125(3), 416-425.
   • Deze studie onderzoekt hoe nycturie invloed heeft op de levenskwaliteit en psychosociale gezondheid, met nadruk op depressie, vermoeidheid, en ongevallen.
5. Nevéus, T. (2021). Nocturnal Enuresis: Theoretic Background and Practical Guidelines. Pediatric Nephrology, 36(3), 769-778.
   • Dit artikel behandelt enuresis nocturna (bedplassen) bij kinderen en volwassenen, en biedt richtlijnen voor diagnostiek en behandeling.
6. Kaye, M., & Palmer, M. H. (2020). Nocturia in Women: Age-related Changes and Treatment Options. Urologic Nursing, 40(1), 17-23.
   • Deze studie bespreekt de leeftijdsgerelateerde veranderingen die leiden tot nycturie bij vrouwen en biedt inzicht in behandelstrategieën.
7. Fukui, J., & Matsuo, T. (2020). Effect of Stepping Exercise on Lower Limb Edema and Nocturia in Community-Dwelling Older Adults. Geriatrics & Gerontology International, 20(9), 781-787.
   • Deze studie onderzoekt de effectiviteit van oefeningen, zoals het verminderen van beenzwelling, in het verlichten van nycturie bij ouderen.
8. FitzGerald, M. P., & Burgio, K. L. (2020). Behavioral Therapy for Nocturia in Women. Obstetrics & Gynecology, 135(6), 1498-1504.
   • Dit artikel bespreekt de rol van gedragstherapie, zoals blaastraining en bekkenbodemtherapie, bij de behandeling van nycturie bij vrouwen.
9. Nicolson, P., & Harrington, L. (2021). Sleep Disturbance, Fatigue and the Impact of Nocturia in Women. Journal of Clinical Sleep Medicine, 17(10), 2035-2042.
   • Deze studie analyseert de effecten van slaaponderbrekingen door nycturie op vermoeidheid en gezondheid bij vrouwen.
10. Koyama, T., & Oka, Y. (2020). The Effects of Nocturia Treatment on Blood Pressure in Patients with Hypertension and Overactive Bladder. International Journal of Urology, 27(12), 1127-1133.

• Dit artikel onderzoekt de invloed van nycturie en de behandeling ervan op de bloeddruk bij patiënten met zowel hypertensie als een overactieve blaas.

‍