Ik moet plassen 's nachts

Opstaan om te plassen 's nachts - of nycturie - houdt in dat je wakker wordt tijdens het slapen omdat je moet gaan plassen.

Het plassen wordt dus voorafgegaan én gevolgd door slaap.

Bedplassen - of enuresis nocturna - houdt in dat je niet wakker wordt tijdens het slapen van een plasdrang en in je bed plast. 

Opstaan om te plassen 's nachts komt heel vaak voor en dat op alle leeftijden.

Zowel de kans op nycturie als het aantal keer dat je er uit moet per nacht, nemen toe met ouder worden.

Rond de leeftijd van 50 jaar staan één op de twee mannen minstens één keer per nacht op. 

‍

Bedplassen komt veel minder frequent voor bij volwassen. 

‍Eén op twintig volwassenen heeft hier nog last van. 

Opstaan om te plassen ’s nachts ontstaat meestal door een combinatie van foutief plas- en drinkgedrag en medische oorzaken.

Er zijn twee belangrijke oorzaken ter hoogte van de urinewegen:

• je maakt teveel urine aan 's nachts

Dit te maken met een gestoorde werking van hormonen die betrokken zijn bij het regelen van de vochthuishouding van je lichaam. 

Er zijn talloze zaken die deze hormonen beïnvloeden, zoals drinken ’s avonds laat, medicatie, slaapstoornissen zoals het slaapapneu syndroom, gezwollen benen ’s avonds,…
Ook het metabool syndroom, wat zich uit door overgewicht, verhoogde cholesterol, bloeddruk en suikerwaarden in het bloed, geeft vaak aanleiding tot opstaan om te plassen 's nachts. 

• je hebt een te kleine blaas

Belangrijkste boosdoener hierbij is een overactieve blaas.
Onderliggende aandoeningen zoals prostaatvergroting, zenuwaandoeningen met neurogene blaas, blaassteentjes of blaaspoliepen, kunnen ervoor zorgen dat de blaas overmatig geprikkeld wordt en dus geen grote volumes kan ophouden.

‍

Heel vaak gaat het om een combinatie van teveel urineproductie 's nachts en een te kleine blaas.

‍

Dit zijn dezelfde oorzaken als bij bedplassen.

Het grote verschil is dat bij opstaan om te plassen ’s nachts er een correct signaal is van een volle blaas, waardoor je wakker wordt en gaat plassen.

Als dit signaal niet correct verloopt tussen de hersenen en de blaas, plas je in je bed en wordt je pas wakker als het al te laat is.

‍

Wordt je slaap regelmatig onderbroken door een plasdrang of heb je last van bedplassen, dan ga je best eens na wat de oorzaak kan zijn. 

‍

Je kan sowieso zelf al een aantal dingen doen om het plasprobleem aan te pakken.

‍

• pas de tips van urotherapie toe: onderhoud een gezond drink-, plas- en stoelgangspatroon
  ‍

• doe aan blaastraining: tracht je plas langer op te houden bij aandrangincontinentie, of ga juist op vaste tijdstippen plassen bij overloopincontinentie
  ‍

• hou een plaskalender bij, dit geeft je inzicht in je eigen plas- en drinkgedrag én is nuttig voor je arts als je verdere stappen wil ondernemen

‍

‍Als geen van bovenstaande zaken verbetering brengt in de klachten, ga je best langs bij je huisarts of uroloog. 

‍

‍Onderzoeken
‍

Je arts zal je vragen stellen over het nachtelijk plassen, maar ook over andere plasklachten, stoelgangsproblemen, pijnklachten,...
‍
‍
Om de oorzaak van je plasklacht te achterhalen zullen onderzoeken worden uitgevoerd (niet noodzakelijk allemaal, afhankelijk van jouw klachten en de bevindingen):
‍

• lichamelijk onderzoek:
  onderzoek van het geslachtsorgaan om bijvoorbeeld een vernauwing van de plasbuisopening of een te nauwe voorhuid vast te stellen
  prostaatonderzoek waarbij de arts een vinger inbrengt via de aars om afwijkingen aan de prostaat vast te stellen, zoals een vergroting of een verharding
  ‍
• bloedonderzoek:
  voor het bepalen van PSA-waarde in het bloed (Prostaat Specifiek Antigen) of een verminderde nierfunctie
  ‍
• urineonderzoek:
  voor het uitsluiten van infectie of bloed in de urine
  ‍
• beeldvorming van de urinewegen en/of prostaat‍: ^‍
  meestal echografie via de buik van nieren en blaas, via de aars van de prostaat
  zo nodig zal een scan of andere beeldvorming worden uitgevoerd
  ‍
  ‍

Om de plasproblemen beter in kaart te brengen zijn volgende onderzoeken noodzakelijk:

• plaskalender:
  ‍om het plas- en drinkpatroon te beoordelen
  ‍
• uroflowmetrie met echo residu:
  om de plasstraal te beoordelen en te kijken of de blaas volledig leeg is na plassen
  ‍
  ‍

Afhankelijk van de resultaten van bovenstaande onderzoeken kan het nodig zijn het plasprobleem verder uit te werken met:

• cystoscopie:
  om de binnenkant van de plasbuis en blaas te beoordelen
  ‍
• blaasfunctieonderzoek:
  om de werking van de blaas- en sluitspier tijdens het vullen van de blaas en tijdens plassen te beoordelen

‍

‍

Behandelingen
‍

Als een te hoge urineproductie ’s nachts de oorzaak is van het nachtelijk plassen, en het aanpassen van plas- en drinkgedrag heeft hierop geen effect, is het belangrijk rekening te houden met oorzaken buiten de urinewegen.

Zo kunnen verschillende aandoeningen van hart, lever, nieren, maar ook slaapstoornissen, depressie of medicatie de oorzaak zijn.

Dit wordt best de met de huisarts of specialist bekeken om te zien of verdere uitwerking voor een van deze aandoeningen nodig is.

‍

Als er geen onderliggende oorzaak wordt vermoed of gevonden, dan is er medicatie voorhanden die de urineproductie ’s nachts kan verminderen.

Deze medicatie zorgt ervoor dat je gedurende 6 tot 8 uur alle vocht in je lichaam houdt en de blaas minder snel gevuld wordt.  

‍

Heb je een kleine en overactieve blaas, dan kan medicatie, bekkenbodemtherapie of een operatie, zoals botulinetoxine in de blaas of sacrale neuromodulatie, helpen om de blaas te kalmeren en zo te ondersteunen bij de blaastraining.

‍Bekkenbodemkinesitherapie kan helpen als de bekkenbodemspieren te gespannen zijn of bij foutief plasgedrag. 

‍

Speelt een prostaatvergroting een rol, kan medicatie of een operatie helpen om vlotter uit te plassen en zo de blaas rustiger te maken.

‍

‍

1. Weiss, J. P., & Blaivas, J. G. (2002). Nocturia. The Journal of Urology, 167(2), 601-608.
   • Dit artikel bespreekt de oorzaken en behandelingsopties van nycturie, inclusief hormoonregulatie en blaasdisfunctie.
2. van Kerrebroeck, P., Rezapour, M., Cortesse, A., et al. (2010). The Standardization of Terminology in Nocturia: Report from the Standardization Subcommittee of the International Continence Society. Neurourology and Urodynamics, 29(4), 713-720.
   • Dit artikel biedt een standaardisatie van de terminologie rond nycturie en de behandeling ervan, inclusief de invloed van leeftijd en prostaatvergroting.
3. Matza, L. S., Zyczynski, T. M., Bavendam, T., et al. (2004). Impact of Overactive Bladder on Health-Related Quality of Life in Older Adults: A Systematic Review. Journal of the American Geriatrics Society, 52(9), 1488-1494.
   • Dit overzicht onderzoekt de impact van overactieve blaas op de levenskwaliteit bij oudere volwassenen, met name de relatie tussen nachtelijk plassen en vermoeidheid.
4. Tikkinen, K. A. O., Johnson, T. M., Tammela, T. L., et al. (2010). Nocturia Frequency, Bother, and Quality of Life: How Often is Too Often? A Population-Based Study in Finland. European Urology, 57(3), 488-496.
   • Dit artikel behandelt de prevalentie en impact van nycturie op het dagelijks functioneren en de levenskwaliteit.
5. Coyne, K. S., Zhou, Z., Bhattacharyya, S. K., et al. (2003). The Prevalence of Nocturia and its Effect on Health-Related Quality of Life and Sleep in a Community Sample in the USA. BJU International, 92(9), 948-954.
   • Deze studie analyseert het effect van nycturie op slaapkwaliteit en gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven.
6. Nørgaard, J. P., van Gool, J. D., Hjalmas, K., Djurhuus, J. C., & Hellstrom, A. L. (1997). Standardization and Definitions in Nocturnal Enuresis. Scandinavian Journal of Urology and Nephrology, 31(Suppl 183), 1-16.
   • Dit artikel biedt richtlijnen voor de definitie en behandeling van bedplassen bij kinderen en volwassenen.
7. Weiss, J. P., & Blaivas, J. G. (2000). The Pathophysiology of Nocturnal Polyuria and Nocturia: A Review. Journal of Urology, 163(3), 888-894.
   • Dit artikel bespreekt de pathofysiologie van nachtelijke urineproductie en hoe het kan bijdragen aan nycturie.
8. Bliwise, D. L., Foley, D. J., Vitiello, M. V., et al. (2009). Nocturia and Disturbed Sleep in the Elderly. Sleep Medicine, 10(5), 540-548.
   • Deze studie analyseert de relatie tussen nycturie en slaapstoornissen bij ouderen.
9. Asplund, R. (2004). Nocturia: Consequences for Sleep and Daytime Activities and for the Quality of Life. Urology, 63(3 Suppl 1), 24-27.
   • Dit artikel onderzoekt de gevolgen van nycturie voor slaap en dagelijkse activiteiten, inclusief verhoogd risico op vallen en verkeersongevallen.
10. Bosch, J. L., & Weiss, J. P. (2010). The Prevalence and Causes of Nocturia. Journal of Urology, 184(2), 440-446.
    • Dit artikel behandelt de oorzaken en prevalentie van nycturie, met nadruk op hormonale regulatie en blaassymptomen.

‍