Plassen is iets wat vanzelf dient te gaan zonder dat je er echt acht op slaat. Maar als de passage van urine doorheen de plasbuis herhaaldelijk gepaard gaat met een pijnlijk gevoel, dan klopt er iets niet.
Pijn bij het plassen komt minder voorbij mannen dan bij vrouwen, maar dat maakt het niet minder belangrijk om na te gaan wat de oorzaak is.
Het is niet alleen vervelend voor jezelf, er zijn ook oorzaken van pijn bij het plassen die besmettelijk zijn voor anderen.
Wat is dat nu eigenlijk?
Pijn bij plassen - of dysurie - is een pijnlijk gevoel door passage van urine doorheen de plasbuis
Dysurie kan optreden bij het begin, in het midden of op het einde van de plas; deze timing kan al een indicatie zijn voor waar de oorzaak van de pijn zich bevindt.
Bij mannen wordt de pijn vaak gevoeld ter hoogte van het uiteinde van de plasbuis of de tip van de penis.
Er kan ook pijn zijn bij een volle blaas die verbetert tijdens of na plassen. Of pijn in de blaas of plasbuis die pas optreedt na het plassen.
Komt dit vaak voor?
Pijn bij plassen komt minder voor bij mannen dan bij vrouwen door een verschil in gevoeligheid aan urineweginfecties.
Dit heeft te maken met de lengte en ligging van de plasbuis bij de man, waardoor bacteriën minder makkelijk hun weg vinden dan bij vrouwen.
Ongeveer 2 op 1000 mannen per jaar ervaren urethritisklachten ofwel symptomen van een plasbuisontsteking, waarbij pijn bij het plassen meestal op de voorgrond staat.
Waarom heb ik hier last van?
De voornaamste oorzaak van pijn bij plassen is een urineweginfectie. Bij mannen gaat het meestal om een ontsteking van de plasbuis, prostaat of bijbal; een nier- of blaasontsteking komt aanzienlijk minder frequent voor dan bij vrouwen.
Ontsteking van de plasbuis wordt meestal veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening, zoals Chlamydia, Gonnorrhoe of een Mycoplasma Genitalium infectie. Hierbij wordt er vaak ook etterige afscheiding uit de plasbuis vastgesteld.
Een bacteriële ontsteking van de prostaat kan zeer acuut zijn en gepaard gaan met koorts, koude rillingen, algemeen onwel zijn; hierbij is er vaak sprake van “het gevoel van een warm ei tussen de benen” of een drukkend gevoel op de plaats van de prostaat (tussen de basis van de penis en de aars). Dit gaat niet alleen gepaard met pijn bij het plassen, maar ook veelvuldig plassen, moeizaam plassen,…
Er kan echter ook sprake zijn van een chronische prostaatontsteking of prostatodynie, waarbij er geen bacterie als oorzaak gevonden wordt en er meer sluimerende klachten aanwezig zijn.
Een ontsteking van de bijbal kan pijn bij het plassen veroorzaken, de bijbal staat namelijk met de plasbuis in verbinding via de zaadstreng die uitmondt ter hoogte van de prostaat.
Ook een vernauwing en ontsteking van de voorhuid kan gepaard gaan met pijn bij het plassen als de urine in contact komt met de ontstoken huid.
Daarnaast kan alles wat de doorgang van de plasbuis belemmert pijnklachten uitlokken bij plassen, zoals een goedaardige prostaatvergroting, een obstructieve nier- of blaassteen, een plasbuisvernauwing, een blaastumor,…
Het chronisch pelvisch pijnsyndroom is een aandoening waarbij pijn optreedt in en en rond het kleine bekken met pijn ter hoogte van de bekkenbodemspieren, lies, geslachtsorgaan, plasbuis,... Het is een chronische pijn die vaak op en af gaat, en voornamelijk mannen treft.
Het chronisch blaaspijnsyndroom is een aandoening waarbij de pijn zich bevindt in de onderbuik ter hoogte van de blaas en toeneemt naarmate de blaas zich vult.
Het gaat om een ontsteking van de blaaswand, waarbij er geen urineweginfectie door bacteriën of een andere onderliggende aandoening gevonden wordt.
Wat kan ik zelf doen?
Je kan zelf al het een en ander doen voor je naar de dokter gaat:
- de pijn verlichten door een pijnstiller in te nemen
- de urine minder geconcentreerd maken door meer water te drinken, waardoor er minder prikkeling van de blaaswand optreedt
- vermijden van voeding zoals citrus of pikant eten, dit bevat zuren die een prikkend gevoel in de urinewegen kunnen veroorzaken
- een gezond drink-, plas- en stoelgangspatroon onderhouden door de tips van urotherapie op te volgen
Wat kan je arts doen?
Pijn bij plassen is niet banaal en vraagt meestal om verdere uitwerking.
Uiteraard hoef je niet bij de minste pijnscheut bij het plassen naar de arts te gaan, maar als je herhaaldelijk gewaar wordt dat plassen pijnlijk aanvoelt en je ook andere klachten ervaart zoals afscheiding of frequenter moeten gaan plassen, kunnen met een minimum aan onderzoeken al heel wat oorzaken worden uitgesloten.
Onderzoeken
Je arts zal je vragen naar je pijnklachten, waar en wanneer je deze gewaar wordt. Ook andere klachten van plassen, stoelgang of pijn zullen worden nagevraagd.
Op basis hiervan zal de arts beslissen welke onderzoeken noodzakelijk zijn om de oorzaak van je plasprobleem te achterhalen.
Het kan gaan om een of meerdere van deze:
- lichamelijk onderzoek:
onderzoek van het geslachtsorgaan om bijvoorbeeld afscheiding uit de plasbuis of genitale wratjes vast te stellen
onderzoek van de balzak om de bijbal en teelbal te onderzoeken
prostaatonderzoek waarbij de arts een vinger inbrengt via de aars om afwijkingen aan de prostaat vast te stellen, zoals een vergroting of een verharding
- urineonderzoek:
voor het bevestigen van een urineweginfectie of andere afwijkingen, zoals bloed in de urine zonder infectie
- urethraswab:
door een soort wattenstaafje in de plasbuis in te brengen wordt weefsel verzameld om een seksueel overdraagbare aandoening vast te stellen
- bloedonderzoek:
voor het bepalen van PSA-waarde in het bloed (Prostaat Specifiek Antigen), gestegen ontstekingswaarden, verminderde nierfunctie
Afhankelijk van de resultaten van bovenstaande onderzoeken kan het nodig zijn het plasprobleem verder uit te werken met:
- cystoscopie:
om de binnenkant van de plasbuis en blaas te beoordelen
- beeldvorming van urinewegen, scrotum en/of prostaat
meestal echografie via de buik van nieren en blaas, via het scrotum voor teelbal en bijbal en via de aars van de prostaat
zo nodig zal een scan of andere beeldvorming worden uitgevoerd
Behandelingen
Bij een urineweginfectie zal een antibioticum worden opgestart.
Afhankelijk van waar de infectie zich bevindt in de urinewegen zal voor een specifiek type antibioticum worden gekozen en zal de behandelingsduur verschillen.
Het kan nodig zijn de medicatie te veranderen na enkele dagen, wanneer de volledige resultaten van het urineonderzoek gekend zijn.
Ook bij een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) zullen één of meerdere antibiotica worden opgestart.
Vaak wordt bij het vermoeden van een SOA al een behandeling opgestart nog voor de resultaten bekend zijn.
Bij bevestiging van een SOA is het zeer belangrijk dat ook de bedpartners op de hoogte worden gebracht en correct worden behandeld.
Tijdens de behandelingskuur tot enkele weken nadien is het dan ook raadzaam om niet seksueel actief te zijn.
Als de oorzaak van de pijn een steentje in de urineleider of blaas betreft, kan dit worden verholpen met medicatie om het uitplassen te bevorderen.
Zo nodig kan het operatief worden verwijderd.
Een steentje in de nier zelf zal geen pijn bij plassen veroorzaken, maar wel pijn in de flank als de urineafvoer belemmerd wordt.
Dit kan opnieuw operatief worden verwijderd, of worden verbrijzeld.
Een blaastumor moet worden weggenomen tijdens een operatie.
Hierbij wordt het afwijkende weefsel weggeschraapt van de blaaswand en nadien onderzocht om zo de verdere behandeling te kunnen bepalen.
Een prostaatvergroting kan medicamenteus worden behandeld of met een operatie.
Bij een plasbuisvernauwing wordt via een operatie de plasbuis terug doorgankelijk gemaakt.
Bij het chronisch pelvisch pijnsyndroom en chronisch blaaspijnsyndroom wordt een gezond drink-, plas- en stoelgangspatroon nagestreefd.
Daarnaast wordt gezocht naar de optimale aanpak om de pijn onder controle te houden.
Dit kan met medicatie, bekkenbodemtherapie of een operatie, zoals botulinetoxine in de blaas of sacrale neuromodulatie zo nodig.
Referenties
- Naber, K. G., Schito, G., Botto, H., Palou, J., & Mazzei, T. (2008). Surveillance Study in Europe and Brazil on Clinical Aspects and Antimicrobial Resistance Epidemiology in Patients with Complicated Urinary Tract Infections. International Journal of Antimicrobial Agents, 31(1), 68-77.
- Dit artikel onderzoekt de epidemiologie en behandeling van gecompliceerde urineweginfecties, waaronder pijn bij het plassen, en de antimicrobiële resistentie in Europa en Brazilië.
- Lipsky, B. A., Byren, I., & Hoey, C. T. (2010). Treatment of Bacterial Prostatitis. Clinical Infectious Diseases, 50(12), 1641-1652.
- Dit artikel behandelt de diagnose en behandeling van bacteriële prostatitis, een veelvoorkomende oorzaak van dysurie bij mannen.
- Taylor, S. N., & DiCarlo, R. P. (2014). Sexually Transmitted Infections: Gonorrhea and Chlamydia. Clinics in Laboratory Medicine, 34(3), 487-501.
- Deze studie bespreekt seksueel overdraagbare aandoeningen zoals gonorroe en chlamydia, die urethritis en pijn bij het plassen kunnen veroorzaken.
- Gravas, S., Cornu, J. N., Gacci, M., Gratzke, C., et al. (2019). EAU Guidelines on the Management of Male Lower Urinary Tract Symptoms (LUTS), Including Benign Prostatic Obstruction (BPO). European Urology, 76(1), 44-56.
- Richtlijnen voor de diagnose en behandeling van lage urinewegklachten bij mannen, waaronder pijn bij het plassen door prostaatvergroting.
- Cunningham, F. G., & Romero, R. (2000). Urinary Tract Infections Complicating Pregnancy. Clinical Obstetrics and Gynecology, 43(3), 491-501.
- Dit artikel biedt een overzicht van urineweginfecties, die pijn bij het plassen kunnen veroorzaken, en bespreekt de behandeling bij zwangere vrouwen, met implicaties voor mannen.
- Nickel, J. C. (2002). Chronic Prostatitis/Chronic Pelvic Pain Syndrome: A Urological Chronic Pain Syndrome. Urology, 60(6 Suppl), 58-64.
- Een gedetailleerde bespreking van het chronisch prostaat- en bekkenpijnsyndroom, met een focus op pijn bij plassen en andere urinewegsymptomen.
- Wagenlehner, F. M. E., Mehnert-Kay, S., Weidner, W., & Naber, K. G. (2011). Asymptomatic Inflammatory Prostatitis: Prevalence, Diagnostics, Treatment, and Prognosis. BJU International, 107(4), 612-617.
- Dit artikel bespreekt asymptomatische prostatitis, een oorzaak van pijn bij plassen, en behandelt diagnose en behandeling.
- Wagenlehner, F. M., & Naber, K. G. (2006). Treatment of Bacterial Urinary Tract Infections: Presence and Future. European Urology, 49(2), 235-244.
- Een overzicht van de behandeling van bacteriële urineweginfecties, die vaak pijn bij plassen veroorzaken.
- Michel, M. C., & Chapple, C. R. (2006). Urinary Retention in Men: An Underlying Cause of Dysuria. BJU International, 97(Suppl 2), 24-29.
- Dit artikel bespreekt urineretentie en andere oorzaken van pijn bij plassen, met een focus op mannelijke patiënten.
- Anderson, R. U., Orenberg, E. K., Chan, C. A., et al. (2009). Psychosocial, Sexual, and Somatic Dysfunction in Men with Chronic Prostatitis/Chronic Pelvic Pain Syndrome (CP/CPPS): A Case-Control Study. The Journal of Urology, 182(5), 2324-2330.
- Een case-control studie naar de psychosociale en fysieke impact van het chronische bekkenpijnsyndroom bij mannen, waaronder pijn bij plassen.
Gerelateerde artikels
Volg @plaspraat
